Kiko ta abusu di grandinan?
Ora un persona riba 55 aña, pues un hende grandi wòrdu maltratá riba un base físiko, sikológiko o finansiero dor di sea famia , konosí o un profeshonal ku ta duna kuido na e hende grandi.
Kategorianan
Por kategorisá e abusu di hende grandi den e siguiente kategorianan:
Abusu físiko: Dal, bati, kinipí, ranka kabei.
Abusu sikológiko: Tenta, intimidá, insultá.
Abusu seksual: Violashon
Deskuido di grandi: Lag’é sushi, no dun’é kuminda, no lag’é bishitá un médiko.
Probecho finansiero: Hòrta sèn i kos di balor, tuma su karchi di bankomátiko anto hasi uso di dje pa probecho propio, buta preshon riba e grandi pa haña sèn òf otro kos di balor.
Violashon di derecho humano: Tuma poder riba e grandi i disidí su kosnan pe, siendo ku e mes por. Por ehèmpel habri su pòst, no lag’é usa telefòn, prohibié pa risibí bishita.
Ki konsekuensia abusu por tin riba e hende grandi?
E ta haña miedu
E por bira desorientá
E por bira agresivo
E ta kuminsá lubidá.
E ta bira hopi insigur di su mes
E ta kuminsá entregá dor di stòp di kome òf bebe su remedi.
Kon pa haña yudansa?
Papia ku un hende di konfiansa i pidié pa buska yudansa pa bo, si bo mes no por yega serka Skuchami.
Papia ku bo dòkter di kas pidié un karta di referensia (verwijsbrief) pa Skuchami.
Bini serka nos ku bo karchi di seguro, sédula i karta di referensia (verwijsbrief).
Tep kon pa detektá i yuda un víktima ku a/ta wòrdu abusá
E abusu no semper mester ta visibel na kurpa di e víktima. E por ta un depreshon, konfushon, desorientashon o kansansio ku ta dura mas largu ku 3 siman. Spesialistanan i dòkternan di kas, tur konosé e síntomanan aki i por detektá un abusu. Riba nan turno nan por tuma medida pa referí e víktima na Skuchami. Konosí i famianan tambe por rekonosé kambio den e persona su aktitut.